Tearnındarac dini halk geleneksel bayramdır. Hıristiyan Kilisesi İsa’nın doğumu kırkıncı günü onuruna saptamıştı. Geleneğe göre şu gün temel olarak 14 Şubat’ta kutlanan İsa’ya karşılanmasıyla bağlanır.
Eski Yahudi dinine göre çocuk oğlan olduğu takdirde annesi kurban etmek, kutsal ateş ve suyla bebeğini kutsamak için tapınağı ziyaret etmeye mecburdur. Geleneğe uyarak Meryem Ana bu ayin töreni oğlunun doğum günü 6 Ocak’tan(Yunan ve Latin kiliselerinde 25 Aralık) 40 gün sonra 14 Şubat’ta gerçekleştirdi. Ve 40 günlük İsa’yı ana baba tapınağa armağan etmeye getirdiğinde ona Simeon karşıladı. O Tanrıya dua ederek “ Tanrım gözlerim senin kurtarmanı, İsrayil’in kurtarmasını gördüler, şimdi beni barışa bırak.”
Ermeni Apostolik Kilisesinde Tearnındarac’ın ayin töreni 13 Şubat’ta akşam töreni (jamergutyun) ardından arife gecesinden başlamaktadır. Akşam ve Sabah dini törenleri sırasında İncillerin okuması 40 günlük Mesih’in katedral gelmesi onurunadır.
Kilise olağanüstü ışıklarla donanırlar. İnançlılar duaya birer mum ellerinde katılar. Bu ışığı İsa’nın kurtarma ışığı sembole olarak götürür ve ocaklarını ışıklarlar. Tam bunun Simeon’un İsa’ya verdiği “Işık” isminin anlamı var.
Tearnındarac’ın arife gecesinde kilisede kışın sonu ve baharın başlangıcını müjdeleyen Andastan tarla ve bahçelerin hayır duası sayılan Andastan yer almaktadır.
Şu gün kilise ve evlerin avlularında, çatılarında, sokaklarda ateş yakar, şarkı söyleyerek ve dua ederek şunların etrafında döner, yeni evlileri hediyelerle ziyaret eder, onları 3-7 defa ateş etrafında döndürür, ateş üstünden uçurtur, sonra ise şirin çift olmak için onlara kutu meyvalar, kuru üzüm serperler. Kısır kadınlar tedavi görme umuduyla kutsal ateşle kendi elbiseierinin eteklerini yakarlar. Bolluk, verimlilik, Ter ınd dzez (Tanrı size, buradan da bayramın “Trndez” halk adı) dileyerek ateş külü tavan penceresinden evlere ve ahırlara gibi evlere bitişik topraklara da serperler. Çok halk adetlerinden bayram gününde masalar koyması da korunmuştur.
Bayramında eski Hıristiyanlık öncesi temizlenme, özellikle ateş ve güneş tanrı Mihr ile ilgili ateş putlaştırma törenleri korunur. Mihr’in adıyla eski Ermeniler Şubat ayı Mehenakan denirdi. Hıristiyan kilisesi bu adetler imha edemezdi ve İsa’nın doğumu kırkıncı günü ile uydurdu. Tearnındarac ateşi geleneksel olarak geçmişte olasılıkla aziz ateş yakmak için kullanılan Tsrteni denilen ağacın dallarınden yapıldı. Yakıtı yeni evli oğlanlar getirirdi. Ateşten eve mum götürmesi de pagan adettir.
Etnograflara göre, kışında ateş bayramı güneş ısısı ekleme, baharın gelmesini hızladırma fikrinden geldi. Bu eylemler insan verimliliği ve hayvan yetiştiriciliği başarılarının sağlamasını varsaymıştılar. Örnek yeni evliler tarafından ateş yanması ve ateş etrafında dönmesi nüfus artışı uğrunamıştı. Çocuklar ve gençlerin ateş üstünden uçması ve birbirlerinin yüzlerine kül sürmesi aynı amacı varmıştı.
Kısır kadınlar elbiseierinin eteklerini yakarak verimlilik umardılar. Doğuran kadınlar doğumu kolaylaştırmak için kül suyu içerdiler. Gelin ateş üstünden üç kez uçar. Ateşin dumanı ve göke atılan kül vasıtasıyla bolluk ileriyi görürdüler. Ateş etrafında söylenen şarkılar aşk ile ilgilidiler. Bütün aileler buğday, arpa, darı, mercimek, bezelye kavrulmuştular (aghandz). Bu da verimlilik be bolluğu sağlamak içindi. Ateş külünün tutması ve tarlalara serpmesi ise zararlı böcekleri yoketmişti.
Dünya Ermeniler Katolikosu Hazretleri İkinci Garegin’in başlığıyla artık birkaç yıl Tearnındarac bayramında Ermeni Apostolik tüm kiliselerinde Litürji vermektedir, sonra ise yeni evlilerin hayır duasını vermesi yer almaktadır. Yeni evliler kiliseye gelirler, kilise avlularında büyük ateş yanar, dini şarkılar söylenir.
Türkçeye çevirdi – Mariam Daşyan
