Ermeni halkı Milletten önce ikinci ve birinci binyıl sürecinde Ermeni platosunda şekillenmektedeydi. Ermeniler çağdaş halklara uygun kalkınma bütün devirlerini geçtiler – ilkel kabilelerinden orta çaĝlar halka ve cağdaş millete. Ermeniler devlet kuran bir halkmış.
Ermeniler
Ermeniler etnik kuruluş olarak Hindiavrupa dil ailesinin parçalamasının sonucunda şekillenmekteydi. Dil ailesinin vatanı en güvenilir hipotezine göre Ermeni platosu ve buna yakın bölgeler olan Kuzey Mesopotanya,Küçük Asyanın doğusu ve Iran platosunun kuzey parçası. Hala Neolit devrinde burada Hindiavrupa diliyle konuşan ırkların ayrı dialektlere,sonra ise kardeş dillerine parçalama oldu. Antropologlar Luşanın, Şantrin, Virxovun, Pantyuxovun, Tvaryanoviçin, Anuçinin ve diğerlerin detaylı incelemelerine göre Ermeni platosu bu devirden beri Armenoid türüne ait ırklarla ikametteydi.
Ermenistan toprağında bulunmuş Milletten önce üçüncüden ikinci binyıllara ait kafatasların [Sevan,Lçaşen,şengavit ] Evropoid ve Armenoid yarışına ait özellikleri var.
Milletten önce beşinci- dördöncü binyılarda Hindiavrupa ırkrarından bazıları Ermeni platosundan ve Küçüuk Asyadan Avrupaya,Orta Asyaya ve Hindistana yerleştiler,bazıları ise [bu sayıda Hitit, Ermeni, Yunani ve Irani ırklar] vatanda kaldılar. Bu hebi ermenilerin asıllı olmak hakkında kanıtlar.
Vavilovun ve diĝer bilimcilerin incelemelerine göre erken hayvancılık ve tarım kültürünün özellikle buğdayın ve üzümün türleri,pahalı taşların,obsidianın, demirin,kalayın,bakırın buluşları ve bunların işlemelerinin eski merkezleri Ermeni platosudur. Olkota göre Milletten önce üçüncü binyılda Ermeni platosunda ve Kuçük Asyada 12 Burçlar kuşağının kavramı ve adları, güneş kalendarı kurulmuş.Ermenilerin doğması,şekillenmesi ve adını hakkında halk efsaneleri tarih doğrusundan uzak deĝildirler.Movses Khorenatsinin [beşinci yüzyıl] getirmiş Ermenilerin doğma efsanesinde ermenilerin eponimi Hayk sayılır,yabancıların bize vermiş Armen adı ise Haykın օğullarından birinin adıyla bağlı.
Ermeni halkının şekillenmesine türlü ırklar ve ırk birlikler teşkil ettiler: genellikle Hinduavrupa dil ailesinin temsilciler.Onlar tedricen bir halkta birleştiler.Ermeni halkın şekillenmesine teşkil etmiş her ırk ya ırk birliği Ermenilerin dili ve etnonimi aldı.Forer,Khapantsyan,Eremyan ve diğer inceleyicilere göre Ermeni halkın adı Yüksek ve Küçük Haykı ait eden ve Hitit kaynaklarında Hayassa demiş bölgenin adıyla bağlıdır. Incilde bu bölgenin adı ,,Torgomun evi,, dir.
Milletten önce ikinci binyılın sonunda ve ilk binyılın başında Ermeni dağlığında yaşayan ırklar asura-babylon dikili taşlarında çeşitli adlarla anılırlar,ama devlet politik kurumlar olarak.Ermnilerin şekillenme prosesi Urartu devletinin devriminde daha şiddetlendi (M. ö.9-6yy), birleşmiş ve istikrar devlette Ermeni platosundaki ırklar geopolitik birleşmeye ulaştılar.Artık yedinci yüzyılın sonunda ve altıncı yüzyılda Eski Ahitin bir kaç kitablarında ve Akamanış anıtlarında,eski yunan müelliflerin eserlerinde ve kaynaklarda Ermeni platosu hemen bir-unsurlu ülke olarak temsil edildi. Akamanış kralların üçdilli anıtlarında Ermenistan akadca Urartu(Uraştu) deyilir,eski Farside Armina,Elamca Harmina,Ermeniler ise uygun olarak Uruştaya, Arminiya ve Harminuaya.Milletten önce yunan müelleif Heketos Miletatsinin ,,Dünya haritasında,, Armenia ülkesi var, Ermeniler ise Armenler olarak adlanmaktadılar.
Ermeniler için Doĝu Ermenistanın çoĝunun Rusyaya birleşmesi çok önemli tarih bir olaydı(1828y.).Bu ile Ermenistanın bir kısmı ermenilerin milli birleşmesinin, ruh-kültür canlanma bir merkezi oldu.Ermenilerin çağdaş millet olarak şekillenmesi başlayıp 19cu yüzyılın sonunda bitirmiş.Ermenilerin milli bir devleti yoktu. Ermenistan Rusyanın, Acemistanın ve Osmanlı imperatörlüğün arasında parçalanmış. Sosyal ve milli baskılar Ermenilerin milli özbilginci daha keskinlediler. Milli-kurtarma mücadelesi başladı. Bunun acı sonuçları da vardı.Sultan hükümetinin islamist politikasının sebebiyle 1894-1896yy. 300 binden fazla Ermeniler öldürüldüler.Osmanlı imperatorluğunda Ermenilerin yaşaması ve Ermeni devletini kurma sorunu Avrupa büyük devletler için pazarık bir şey oldu.1915 yılında Ittihatçıların gerçeklenmiş soykırımdan 1,5 milyondan fazla Ermeniler yıkıldılar,Batı Ermenistan hemen Ermenisiz kaldı. Soykırımdan kurtulmuş Ermeniler türlü ülkelere göç ettiler,300 binden fazla Transkavkasyaya ve Rusyaya yerleştiler. Ermeni diasporu kurulmuş.
Ermeni devleti 1918y. Mayıs 28deki kahraman savaşıyla yeniden kuruldu. Ermeniler Türk hükümetinin soykırım devam niyetini yıkmasından başka bağımsız bir devlet kurma hakkını da kanatladılar. Vatana dönmenin yeni bir dalga başladı. Ermenistanın soviet olmasından sonra(1920y.) Ermenilerin ekonomik ve kültür inkişafı yeni bir şiddetle devam edildi.
Soviet Birliğinin çökmesinin sonucunda 1991 yılında Ermeni iki devlet bağımsız oldu: Ermenistan Cumhuriyeti ve Artsakh (Daĝlı Karabaĝ) Cumhuriyeti. Baĝımsız milli devlette Ermeniler gelişmek için yeni bir imkan aldılar.
Türkçeye çevirdi – Rafayel Manukyan
