Artsah (Dağlık Karabağ) Cumhuriyeti henüz uluslararası alanda tanınmamış batı Asyada bulunan Ermeni ikinci devlettir. Güney Kafkasya jeopolitik bölgesinde bulunan Artsah tarihsel olarak Büyük Hayk vilayetinin 1/20 bölümü oluşturmuş.
Artsah (Dağlık Karabağ) Cumhuriyeti 1991 yılın Eylül 2-da kuruldu Azerbaycan SSR-in Dağlık Karabağ özerkliğin ve komşu Şahumyan bölgesinin topraklarında. Aralık 10-da kayıtlı vatandaşların 82,2%-un katılması ile halkoylama geçirdi.
Seçmenlerin 99,89%-u bağımsızlığı kabul etmesi için oy verdi. Halkoylama sonuçlarına dayalı Dağlık Karabağ Cumhuriyetinin Yüksek Konseyi bağımsızlık bildirgesi kabul etti.
Artsakh (Dağlık Karabağ) Cumhuriyeti batıda Ermenistan Cumhuriyeti, güneyde İran ile, kuzey ve doğuda Azerbaycan ile sınırlaı var. Dağlık Karabağ Cumhuriyetinin denize çıkışı yok.
Alan 11,458,38 km²
Nüfüs: 141,100
Başkent: Stepanakert
Tarihi merkez: Şuşi
Buna karşı olarak Azerbaycan Dağlık Karabağa karşı tam ölçekli askeri operasyonu başladı. Her iki tarafın da 1994 yılına kadar devam eden bu savaşta galibiyetleri ve mağlubiyetleri vardı. 1994 yılın mayıs 24-da Kyrgyzstanın Bişkek başkentinde BDT Meclis Konseyin arabuluculuğuyla Azerbaycan, Ermenistan ve Dağlık Karabağ arasında Bişkek protokolü imzalandı.
Bu protokola dayalı bugüne kadar işleyen ateşkes devreye girdi. 1994 Mart ayında Avrupanın güvenlik ve işbirliği konferansı (1997 Aralık ayında beri Avrupanın güvenlik ve işbirliği teşkilatı) Dağlık Karabağ sorunun çözülme sürecine katılmaya başladı. 1997 yılında Minsk grubun (ABD, Fransa, Rusya) eşbaşkanlığı oluşturdu.
DEVLET YAPI
Artsah (Dağlık Karabağ) Cumhuriyeti egemen, demokratik , hukuki, sosyal devlettir. Devlet yürütme,yasama ve yargı organlar tarafından yürütülüyor. Anayasa halkoylama sonuçlara dayalı Aralık 10-de kabul edildi .
Artsah (Dağlık Karabağ) Cumhuriyeti başkanlık demokrasidir, başkan doğrudan seçmenler tarafından beş yıllık dönem için seçilir.
Yüksek yasama kuruluşu 33 üyelerden oluşan meclisdir, yürütme kuvveti hükümet tarafından uygulanır, o başbakan ve bakanlardan oluşur. Başbakan adaylığını parlamento çoğunluğu tarafından onaylanmalı.
Anayasaya ve hukuklara göre adaliyet mahkemeler tarafında uygulanır.
Idari bölgeler
Ermenistan Cumhuriyetinin idari bölünüşü gibi Dağlık Karabağ Cumhuriyetinin idari bölünüşü de iki dereceli dir .Ülkenin toprağı 7 idari bölümler kapsar.
Başkent Stepanakertin özel statusü var.
Idari bölümlerin yönetme ve yürütme görevini devletin atandığı insanlar yerine getirir.
Artsah (Dağlık Karabağ) Cumhuriyeti 10 şehirleri ve 322 köyleri var.
Dağlık Karabağ Cumhuriyetinin idari bölgeleri . Kaşatağ, Martakart, Şahumyan, Askeran, Martuni, Hadrut, Şuşi, Stepanakert.
Şahumyan bölgesi Azerbaycanın işgal altında olurken oradan dış çıkarıldığı Ermeni nüfüsü Azerbaycanın işgalın altından kurtaılmış Vaykunikte yerleşmiş.
ARTSAH (DAĞLIK KARABAĞ) CUMHURIYETI BAYRAĞI VE ARMASI
Artsah (Dağlık Karabağ) Cumhuriyetinin bayrağı kırmızı, mavi, turuncu üç eşit genişlikli yatay şeritten oluşur. Bayraktaki beyaz örüntü Ermeni kilimlerin üzerindeki desenlere benzemektedir, üçgen şekli Dağlık Karabağın Ermenistandan ayrı olmasına karşı Ermenistanın bir bölümü olduğunu ifade ediyor. DKC-in arması 1994 yılın Kasım 23-de Parlamento tarafından onaylanmış.
Armanın ortasında süslü tacı giyen kartal ve kartalın göğüsünde dikey olarak konulan bayrağı altında Kris dağın panoramasıyla süslenen kalkan bulunmaktadır. Bunun üzerinde “Biz Bzim Dağlarımız ” anıtın iki taş kafaları bulunmaktadır. Kartal ayaklarıyla buğday ve üzüm de dahil olmak üzere çeşitli tarım ürünleri bulunmaktadır. Dış kenarı ise ermenice “Dağlık Karabağ Cumhuriyeti-Artsakh ” ibaresini taşıyan daire şeklindeki altın şeridinden oluşmaktadır.
ARTSAH (DAĞLIK KARABAĞ) CUMHURIYETININ MILLI MARŞI
Artsah (Dağlık Karabağ) Cumhuriyetinin milli marşı 1992 –in kasım 17-de Parlamento tarafından onaylanmıştı. Marşın sözlerin yazarı Vardan Hakobyan ve müziğin yazarı Armen Nasibyandır.
Artsah (Dağlık Karabağ) Cumhuriyetinin milli marşı
ERMENISTAN HAKKINDA
Ermeni kilisesi Soykırımın kurbanları Azizlik edilme ayinde ne 1,5 milyon kurbanların miktarı, ne de şahıs adıları kaydetmiyor Daha oku
Ermenistan
Ermenistan Cumhuriyeti
COĞRAFYA
Dağlık Karabağ Cumhuriyeti deniz düzeyinden ortalama 1100 m yükseklikte dağlık bir ülkedir.
Ülkenin en yüksek doruğu Gomşasardır (3724m)
Ortalama sıcaklık
Ocak -1C
Temmuz+21C
Yıllık yağış 560-840 mm yayla alanlarda, 410-480 mm dağlık bölgelerde.
Dağlık bölgelerde yılda 100-125 gün sislidir, iklim ılımlı kuru.
DEMOGRAFI
2014-in itibarıyla Artsah (Dağlık Karabağ) Cumhuriyetinin toplam nüfüsü 141,000 civarındadır, bunun 95%-u Ermeniler, diğer etnik gruplar ise Ruslar, Ukraynalılar , Gürcüler, Yunanlardır.
Ülkenin en büyük şehri Stepanakerttir ( 54,100).
Artsah (Dağlık Karabağ) Cumhuriyetinin nüfüs yoğunluğu km² başına 12 kişidir.
Toplam nüfüsün 52,5%-I kentlerde ve 47,5%-I köylerde yaşamaktadır.
Toplam nüfüsün 48,1%-I erkekler ve 51,9%-I kadınlar oluşmaktadır.
Ermeni nüfüsünün 95%-I Ermeni Apostolik Kilisesine aittir, anayasal olarak Artsah (Dağlık Karabağ) Cumhuriyeti seküler bir ülkedir.
Nüfüsün geri kalanına ait en büyük dinler diğer Hristiyan tarikatlar ve İslamdır.
Resmi dili: Ermenicedir.
KÜLTÜRÜ
Ermenistanın doğu kısmı Artsah kültürü Ermeni kültürün gelişme eski tarihinde kendin önemli yeri var.
Artsah nüfüsü her zaman ermeni halkının tam kültürünün oluşturduğu ve gelişmesine katılmış.
Artsah kendin tarihsel mirasıyla Ermeni Dağülkesinin çok önemli kısmı olmuş.
Dağlık Karabağ topraklarında Artsah tarihsel mırasının binlerce arkeolojik ve mimari anıtlar var.
EKONOMI
Artsah ekonomisi 1991-1994 yılların savaş nedeniyle büyük zarar çekti.
2008-dan beri GSYIH-ın büyümesi 9-10% civarında oldu.
2013 yılın itibarıyla GSYIH –ın büyümesi 9% ve enflasyon 4 % oldu.
GSYIH-ın çoğunluğu 60%-u özel sektör tarafından üretildi.
Özel sektörün 12%-u sanayiden, 14%-u tarımdan ,7%-u halk beslenme ve ticaret sektörden oluşu.
Küçük ve orta ölçekli şirketlerin payı GSYIH-da 34% civarındadır.
Resmi para birimi Dağlık Karabağ Cumhuriyetinin Dramıdır fakat aslında Ermeni Dramı kullanılır.
DAIMI TEMSILCILIKLERI
Ermenistan Cumhuriyeti
tel. +37410 249928, konsolosluk bölümü (37.410) 24-97-05
Rusya Federasyonu
tel. +7 495 628-9781
ABD ve Kanada (New York)
tel. +1 (202) 223-4330
Fransa
tel. +33 1 53751740
Avustralya
tel. +02 9551 2882
Orta Doğu (Beyrut)
tel. +961 124 1024
Almanya
tel. + 49 1578-52-78-778
Web domain `. Am,
ISO – ARM,
Telefon kodu +374 47
GMT: +4 Saat Dilimi
Anuş Hakobyan çevirdi.
